Pak a shumë pritej dhe më në fund u konfirmua, 2023 regjistrohet viti më i ngrohtë në botë që nga viti 1850, kur filloi të regjistrohej temperatura mesatare globale. Kjo rezulton nga hulumtimi i kryer nga Agjencia Evropiane e Ndryshimeve Klimatike Kopernikus, zbatuar nga Qendra Evropiane për Parashikimet Meteorologjike me Rreze të Mesme në emër të Komisionit Evropian me financim nga BE, në bazë të të cilit "u vëzhguan kushte rekord, si p.sh. muaji më i ngrohtë i regjistruar dhe temperatura mesatare ditore më e lartë globale e regjistruar ndonjëherë, duke tejkaluar shkurtimisht nivelet para-industriale me më shumë se 2 gradë Celsius."

Hulumtimi i diskutueshëm, i quajtur “2023 Global Climate Highlights”, dokumentoi ngjarjet më të rëndësishme klimatike ekstreme të vitit të kaluar, si dhe forcat kryesore lëvizëse pas tyre, të tilla si përqendrimet e gazit serrë dhe ndryshime të tjera natyrore.

Temperaturat më të larta të 100,000 viteve të fundit

Më konkretisht, temperatura mesatare globale për vitin 2023 u rrit në 14.98 gradë Celsius. Temperatura më e lartë e mëparshme u regjistrua në vitin 2016 dhe ishte 0.17 gradë Celsius më e ulët. Në fakt, vlen të përmendet se viti 2023 ishte 0.60 gradë Celsius më i ngrohtë se mesatarja 1991-2020 dhe 1.48 gradë Celsius më i ngrohtë se nivelet para-industriale të viteve 1850-1900.

Kjo ishte hera e parë në historinë e regjistruar që çdo ditë në një vit kalonte 1 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale të viteve 1850-1990.

Por këto nuk janë të vetmet rekorde negative të thyera në vitin 2023, pasi kjo ishte hera e parë në histori që të gjitha ditët e vitit tejkaluan një gradë Celsius mbi nivelet para-industriale të viteve 1850-1990, ndërsa “afërsisht 50% e ditëve ishin më i ngrohtë me të paktën 1.5 gradë Celsius”.

“Kur kemi prova përpara, gjëja më e rëndësishme që mund të bëjmë është të nxjerrim përfundimet e nevojshme dhe të shohim se ku na çojnë ato. Të dhënat e Kopernikut tregojnë atë që kemi dëgjuar gjatë viteve të fundit: se çdo vit është më i ngrohtë se i kaluari. Është gjithashtu tipike që dekada e fundit ka parë tre vitet më të nxehta të regjistruara ndonjëherë. Kjo nuk është rastësi", tha për "K" Nikos Charalambidis, drejtor i përgjithshëm në zyrën greke të Greenpeace.

Shenjat e para se sa i pazakontë do të ishte viti 2023 nisën të shfaqen në fillim të qershorit, kur anomalitë e temperaturës në raport me nivelet para-industriale të viteve 1850-1990 arritën 1.5 gradë Celsius për disa ditë rresht. Edhe pse kjo nuk ishte hera e parë që regjistroheshin temperatura të tilla, kjo nuk kishte ndodhur kurrë më parë në këtë periudhë të vitit. Sipas Samantha Burgess, zëvendësdrejtoreshë e Shërbimit të Ndryshimeve Klimatike Kopernikus, "temperaturat gjatë vitit 2023 ka të ngjarë të tejkalojnë ato të çdo periudhe në të paktën 100,000 vitet e fundit".

Dhjetori më i ngrohtë i regjistruar

Për sa i përket temperaturave mesatare vjetore të ajrit, këto ishin më të ngrohtat ose afërsisht më të ngrohtat e regjistruara në pjesë të konsiderueshme të të gjitha pellgjeve oqeanike dhe të gjitha kontinenteve përveç Australisë, ndërsa çdo muaj nga qershori deri në dhjetor 2023 ishte më i ngrohtë se muaji korrespondues i çdo viti. Muajt më të nxehtë ishin korriku dhe gushti. Në raport me dhjetorin 2023, kjo ishte më e ngrohta e regjistruar në nivel global.

Në të njëjtën kohë, temperatura mesatare globale e sipërfaqes së detit (SST) mbeti vazhdimisht dhe jashtëzakonisht e lartë, duke arritur nivele rekord për kohën e vitit nga prilli në dhjetor dhe u shoqërua kryesisht me valët e të nxehtit detar në mbarë botën, ndër të tjera dhe në pjesë. të Mesdheut.

“Nuk duhet të fshihemi pas gishtit tonë. Nuk presim që viti i ardhshëm të jetë më i mirë. Përkundrazi, ne presim më shumë valë të nxehtit dhe përmbytje shkatërruese”.

Drejtuesi kryesor afatgjatë i këtyre temperaturave të larta të oqeanit ishte rritja e vazhdueshme e përqendrimeve të gazit serrë, por ky nuk ishte shpjegimi i vetëm për fenomenin: një faktor shtesë ishte Lëkundjet Jugore El Nino, që është një model i ndryshueshmërisë natyrore të klimës. në të cilat temperaturat e oqeanit në Paqësorin tropikal qendror dhe lindor alternojnë midis kushteve më të ftohta dhe më të ngrohta se mesatarja. Fillimi i El Nino u shpall në korrik 2023 dhe "kushtet vazhduan të forcohen gjatë gjithë pjesës tjetër të vitit". 

Viti i dytë më i ngrohtë për Evropën

Dhe për Evropën, megjithatë, 2023 ishte viti i dytë më i ngrohtë në rekord, viti i vetëm i ngrohtë ishte 2020, me 1.02 gradë Celsius mbi mesataren 1991-2020. Temperaturat në Evropë "ishin mbi mesataren për njëmbëdhjetë muaj gjatë vitit 2023 dhe shtatori ishte shtatori më i ngrohtë i regjistruar", ndërsa dimri evropian i vitit të kaluar ishte i dyti më i ngrohtë.

Viti 2023 ishte gjithashtu dukshëm negativ për akullin e detit Antarktik, pasi "përmasat ditore dhe mujore (përfshirë akullin e detit) arritën nivelet më të ulëta të të gjitha kohërave në shkurt 2023". Bazuar në një krahasim me të dhënat satelitore, shtrirja e akullit të detit Antarktik në kulmin e saj vjetor në mars 2023 "është ndër katër më të ulëtat e regjistruara për këtë periudhë kohore".

Përqendrimet atmosferike të dioksidit të karbonit dhe metanit ishin gjithashtu në rritje dhe në nivele rekord. Emetimet e vlerësuara globale të dioksidit të karbonit nga zjarret në vitin 2023 u rritën me 30% krahasuar me vitin 2022, kryesisht për shkak të zjarreve të vazhdueshme në Kanada. Vlen të theksohet se në mbarë botën janë regjistruar edhe një numër i madh i ngjarjeve ekstreme të motit, si valë të nxehtit, përmbytje, thatësira dhe zjarre.

Por shkencëtarët e Met Office besojnë se ky rekord mund të thyhet përsëri shumë shpejt, me parashikimet e tyre që sugjerojnë se viti 2024 mund të jetë edhe më i nxehtë, duke sjellë më shumë nga moti ekstrem që pësoi vitin e kaluar.

“Të mos fshihemi pas gishtit tonë”

Pyetja tani, sipas Charalambidis, është “si do ta shndërrojmë këtë informacion në veprim. Përveç kësaj, valët e të nxehtit që po përjetojmë tashmë janë më të gjata dhe me temperaturë më të lartë dhe kanë pasoja të forta për jetën e njerëzve, por edhe krijimin e kushteve ideale për zjarret që tërbojnë të pakontrolluara për ditë të tëra, siç e kemi parë të ndodhë në verë të vitit 2023”.

Përveç kësaj, shton ai, “nuk duhet të fshihemi pas gishtit. Nuk presim që viti i ardhshëm të jetë më i mirë. Në vend të kësaj, ne presim më shumë valë të nxehtit dhe përmbytje shkatërruese. Ajo që duhet të bëjmë është të krijojmë infrastrukturën e duhur dhe të marrim vendime politike, në nivel lokal, kombëtar dhe ndërkombëtar, për të mbrojtur jetën dhe mjedisin, por edhe për ta bërë shoqërinë pjesë të kësaj përpjekjeje. Arsimi dhe përshtatja me kushtet ekzistuese është më e nevojshme se kurrë”.

“Ne e dinim përmes punës së programit Kopernikus gjatë vitit 2023 se nuk do të merrnim lajme të mira sot. Por të dhënat vjetore të paraqitura këtu ofrojnë edhe më shumë dëshmi të efekteve në rritje të ndryshimeve klimatike. Bashkimi Evropian, bazuar në njohuritë më të mira shkencore në dispozicion, ka rënë dakord të reduktojë emetimet me 55% deri në vitin 2030, që tani është vetëm gjashtë vjet larg. Sfida është e qartë", tha Mauro Facchini, kreu i departamentit të vëzhgimit të tokës në Drejtorinë e Përgjithshme të Komisionit Evropian për Industrinë e Mbrojtjes dhe Hapësirën.

/Motilokal.com