Bateritë e ringarkueshme litium-jon, thelbësore për automjetet elektrike, janë identifikuar si një burim i ri i ndotjes së rrezikshme nga të ashtuquajturat "kimikate të përjetshme". Disa nga këto bateri përdorin kimikate PFAS që përmirësojnë performancën e baterisë, por janë shumë të dëmshme për mjedisin.

Një studim i fundit i botuar në revistën Nature Communications gjeti nivele të larta të PFAS në mostra të ndryshme mjedisore pranë objekteve të prodhimit kimik në SHBA, Belgjikë dhe Francë. Këto kimikate, të njohura si "kimikate të përhershme", grumbullohen në mjedis dhe në organizmat e gjallë, duke shkaktuar potencialisht dëmtim të mëlçisë, kolesterol të lartë, peshë të ulët të lindjes, sëmundje kronike të veshkave dhe mund të nxisin rritjen e qelizave kancerogjene.

Sfida të reja dhe të nënstudiuara me burimet e rinovueshme të energjisë

Edhe pse kalimi drejt veturave më të pastra është vendimtar për zgjidhjen e krizës klimatike, ai sjell sfida të reja, të nënstudiuara. Ndikimet mjedisore dhe shëndetësore të minierave të litiumit dhe mineraleve të tjera të përdorura në teknologjitë e rinovueshme janë të mirë-dokumentuara, por bateritë litium-jonike u zbuluan kohët e fundit si një burim ndotjeje me kimikate PFAS.

“Zvogëlimi i emetimeve të dioksidit të karbonit përmes inovacioneve si veturat elektrike është kritik, por nuk duhet të vijë me efektin anësor të rritjes së ndotjes PFAS”, thotë Jennifer Guelfo, profesoreshë e asociuar e inxhinierisë mjedisore në Universitetin Teksas Tech dhe bashkëautore e studimit të lartpërmendur.

Bateritë litium-jon përdoren globalisht dhe kontaminimi PFAS është zbuluar në nivele të ulëta në ujërat evropiane dhe kineze pa burim të qartë. Klasa specifike e PFAS e identifikuar në studim, bis-perfluoroalkil sulfonimidet (bis-FASI), u gjet në përqendrime të ndryshme në bateritë e automjeteve elektrike dhe elektronikën e konsumit të testuar.

Lee Ferguson, profesor i asociuar i inxhinierisë mjedisore në Universitetin Duke dhe bashkëautor i studimit, vuri në dukje vështirësinë në vlerësimin e pranisë së gjerë të këtyre kimikateve për shkak të kërkimit të kufizuar.

Kimikatet me vështirësi të degradueshme në mjedis

Bis-FASI krahasohen me kimikate të vjetra, të dëmshme si PFOA, sepse ato janë të vështira për t'u shpërbërë dhe në përqendrime të ulëta ndikojnë në jetën ujore. Megjithëse prodhimi i PFOA ka pushuar në SHBA, ai ende ndot ujin e pijshëm. Studimi i ri ishte vlerësimi i parë gjithëpërfshirës i ndikimit mjedisor të bis-FASI nga prodhimi deri në asgjësimin, por efektet e tij tek njerëzit mbeten të panjohura.

Nivelet e zbuluara të bis-FASI në mjedis tejkalojnë kufijtë e Agjencisë Amerikane për Mbrojtjen e Mjedisit (EPA) për PFAS në ujin e pijshëm . Strategjitë efektive të trajtimit të ujit për PFAS mund të heqin gjithashtu bis-FASI, një praktikë që pritet të rritet me rregullore më të rrepta EPA. Megjithatë, ka ende sfida ligjore nga prodhuesit e kimikateve dhe disa ndërmarrje të ujit.

Ekspozimi ndaj kimikateve Bis-FASI ndodh gjithashtu përmes emetimeve në ajër dhe rrjedhjeve nga deponitë, ku shumica e baterive litium-jon përfundojnë në deponi. Aktualisht, vetëm rreth 5 për qind e këtyre baterive riciklohen, nga 8 milionë tonë mbeturina të parashikuara deri në vitin 2040.

Është e nevojshme të kuptojmë përmasat e problemit

Guelfo bëri thirrje për zhvillimin e teknologjisë së baterive dhe zgjidhjeve të riciklimit për të parandaluar përkeqësimin e kontaminimit PFAS. “Ne duhet të vlerësojmë me kujdes këto kimikate të përdorura në infrastrukturën e qëndrueshme të energjisë. Ne duhet t'i vlerësojmë ato tani përpara se të bëhet një problem më i përhapur. Ne kemi një mundësi për të maksimizuar vërtetë idenë e qëndrueshmërisë”, tha ajo.

Kompani të tilla si 3M, Solvay dhe Arkema janë të përfshira në prodhimin e kimikateve bis-FASI. Hulumtimi u përqendrua në zonat pranë uzinave të tyre në Minesota, Kentaki, Antwerp, Belgjikë dhe Salindres, Francë.

3M, e cila ka prodhuar kimikate PFAS për dekada, ka rënë dakord për një marrëveshje prej 10 miliardë dollarësh me qytetet dhe qytezat e SHBA mbi pretendimet për ndotjen e ujit dhe planet për të hequr gradualisht prodhimin e PFAS deri në vitin 2025. Në mënyrë të ngjashme, Chemours, DuPont dhe Corteva ranë dakord për një marrëveshje prej 1.19 miliardë dollarësh për të zgjidhur një numër padish të ngjashme.

/Motilokal.com