Ngrohja globale po ndryshon në masë të madhe pamjen e mjedisit tonë dhe se si mund të duket kjo, zbulohet nga krahasimet e shumta të fotografive satelitore të bëra disa dekada më parë dhe sot. Disa prurje gjithashtu kanë ndryshuar shumë. Një përrua në Alaskë duket si një fije e hollë që shtrihet përmes tundrës në fotot satelitore të viteve 1980. Sot, ka një sërë liqenesh në të njëjtën zonë. Por njerëzit janë drejtpërdrejt fajtorë për këto ndryshime, kastorët e Amerikës së Veriut, të cilët kanë ndryshuar shumë mjedisin vitet e fundit.

Për shkak të ngrohjes globale, këto kafshë po migrojnë në veri ku po "pushtojnë territore të reja". Numri i përgjithshëm i kafshëve nuk dihet, por liqenet që ato krijojnë është e vështirë të mos vihen re. Vetëm në tundrën arktike të Alaskës, numri i pellgjeve të kastorëve në përrenj është dyfishuar në të paktën 12,000 në 20 vitet e fundit.

“Ajo që po ndodh këtu po ndodh në një shkallë të gjerë. Modelimi ynë, i cili aktualisht është duke u zhvilluar, tregon se e gjithë kjo zonë, shpati verior i Alaskës, do të banohet nga kastorët deri në vitin 2100", tha Ken Tape, një ekolog në Universitetin e Alaskës në Fairbanks për The Guardian.

Pushtimi i kastorëve, që mund të peshojnë deri në 45 kg, pasoi një rënie të madhe të gjuetisë dhe ngrohjen e një peizazhi që dikur ishte shumë i ftohtë për të mbijetuar. Ngrohja globale ka çuar në rritjen e shkurreve të tundrës së Arktikut, dimrat e ashpër janë më të shkurtër dhe ka më shumë rrjedhje të lirë të ujit në muajt më të ftohtë. Në vend që të presin pemë për digat e tyre, kastorët i ndërtojnë ato nga furça përreth, duke krijuar liqene të thella në të cilat do të ndërtonin banesat e tyre.

Ardhjet e reja të kastorëve po shkaktojnë shumë përçarje. Për disa komunitete, lumenjtë dhe përrenjtë janë "autostradat e peizazhit" dhe digat janë "bllokada efektive të atyre rrugëve". Ndërsa kastorët shumohen, gjithnjë e më shumë tokë përmbytet dhe mund të ketë gjithnjë e më pak ujë të freskët në drejtim të rrymës për t'u pirë. Por ka efekte të tjera, më pak të dukshme. Pellgjet e bëra nga kastorët nxisin ngrohjen e mëtejshme, gjë që tërheq edhe më shumë ekzemplarë të kësaj specie. Përkatësisht, pellgjet e kastorit janë trupa të rinj ujorë që mbulojnë ngricat e zhveshura. Për shkak se uji është më i ngrohtë se në përrenj, ai shpërndan tokën e fortë, e cila ngadalë lëshon metanin, një nga gazrat më të fortë serë.

Shkencëtarët tani kanë prova që kjo po ndodh. Të armatosur me imazhe satelitore me rezolucion të lartë, Tape dhe kolegët e tij gjetën pellgje kastore në zonën e poshtme të lumit Noatak në veriperëndim të Alaskës. Më pas ata analizuan imazhet infra të kuqe të marra nga avionët e NASA-s që fluturonin mbi rajon. Kjo zbuloi një lidhje të qartë midis pellgut të kastorit dhe pikave të nxehta të metanit që shtriheshin për dhjetëra metra rreth pellgut.

Për shkak se imazhet e NASA-s japin informacion vetëm për një pikë të vetme në kohë, studiuesit do të fillojnë të matin metanin në tokë vitin e ardhshëm. Me më shumë matje, ata shpresojnë të kuptojnë se si emetimet ndryshojnë me moshën e pellgjeve të kastorit, domethënë, a lëshojnë pellgjet një rrjedhë të qëndrueshme metani apo zvogëlohet emetimi pas një ose dy dekadash?

Alaska nuk është i vetmi rajon që po vëzhgojnë shkencëtarët. Kastorët janë gjithashtu në lëvizje në Kanadanë veriore, ku krijimi i një pellgu mbi ngrirjen e përhershme do të ketë një efekt të ngjashëm.

Kastorët nuk kanë një ndikim krejtësisht negativ. Mini oazet e krijuara nga kafshët mund të rrisin biodiversitetin lokal. Dhe për disa komunitete lokale, vetë kafshët janë një burim i mundshëm mishi dhe ndoshta edhe leshi.

/Motilokal.com