Më shumë energji elektrike do të duhet të vijë nga burime të rinovueshme, por ne po mbarojmë me shpejtësi hapësirën afër bregut. Apo ndoshta duhet të shkojmë më thellë në det?

Në Skocinë lindore, porti i vjetër i peshkimit Peterhead shtrihet në Detin e Veriut. “Në një ditë kur qielli është i pastër, nga porti mund të shohësh shumë qartë turbinat e parkut Hywind,” thotë Alastair Reid, një zyrtar i zhvillimit ekonomik, shkruan BBC.

Në fakt, Hywind gjeneron energji elektrike të mjaftueshme për më shumë se 20,000 shtëpi, është grupi i parë i energjisë së erës që noton në sipërfaqen e detit dhe jo në shtratin e oqeanit. Ekspertët thonë se teknologjia paralajmëron një brez të ri të energjisë së gjelbër.

Ajo që është novatore në lidhje me projektin Hywind, i vendosur në më shumë se 90 metra nën ujë, është që turbinat gjigante prej betoni dhe çeliku që u mundësojnë atyre të qëndrojnë drejt mbi ujë, ashtu si një peshkarexhë. Bazat cilindrike të gati 10,000 tonëve turbinave janë mbajtur në vend me tre kabllo ankorimi të tendosur të bashkangjitur në spiranca, të cilat shtrihen në fund të detit.

Në ndryshim nga turbinat e zakonshme të erës në det të hapur, me kulla të gjata të zhytura në shtratin e detit dhe të vendosura në vend në det të cekët 18 deri në 48.5 metra të thellë, përparësia e turbinave lundruese është se ata mund të kenë pjesë të mëdha të ujërave oqeanike, deri në gjysmë milje të thellë, ku fryjnë erërat më të forta dhe më të qëndrueshme në botë.

Në Evropë, ku dendësia e turbinave të erës në tokë dhe afër bregut në vende si Gjermania, Mbretëria e Bashkuar dhe Norvegjia ka nxitur kundërshtimin. Turbinat lundruese mund të instalohen në thellësi të horizontit, larg syve të njerëzve që duan të shijojnë bregdetin.

“Energjia e erës lundruese ka një potencial të madh për të qenë një teknologji thelbësore për arritjen e qëllimeve që bota ka për ndryshimet klimaterike”, thotë Frank Adam, një ekspert i teknologjisë së energjisë së erës në Universitetin e Rostock në Gjermani.

Hapësira oqeanike përtej vendosjes së turbinave konvencionale në det të hapur përbën 80% të ujërave detare të botës, thotë Adam.

"Në vitet e fundit kjo teknologji ka bërë përparime të mëdha dhe Hywind tregon se mund të funksionojë si një park i tërë", thotë Adam.

"Tani fermat duhet të rriten më shumë për t'u treguar qeverive dhe investitorëve se ato janë të realizueshme në një shkallë vërtet të madhe."

Disa ekspertë të energjisë së rinovueshme mbeten skeptikë se kostot e larta të turbinave të erës lundruese në det do të zbresin mjaftueshëm për të rivalizuar teknologjitë e tjera të energjisë së pastër. Aktualisht energjia elektrike që ata prodhojnë shpesh është pothuajse dy herë më e shtrenjtë se turbinat e erës.

“Do të jetë gjithmonë më e lirë të ndërtosh turbina në tokë dhe këtu do të duhet të arrihen synimet për uljen e emetimeve,” thotë Andreas Kraemer, themelues dhe drejtor Institutit Ecologic, me bazë në Berlin.

Rreth 75% e parkut Hywind është në pronësi të firmës norvegjeze Equinor dhe ka qenë në veprim për gati tre vjet dhe mbeti në det duke gjeneruar energji edhe gjatë Uraganit Ophelia në vitin 2017 dhe gjatë stuhive të tjera të ashpra të dimrit me erëra 100 kilometra në orë.

Projekte të tjera lundruese të erës, disa me turbina më të mëdha se Hywind, tani po ndërtohen në Evropë dhe Japoni. Në Portugali, projekti WindFloat Atlantic, tani në ndërtim e sipër, pritet të prodhojë energji të mjaftueshme për 60,000 shtëpi.

Skocia, e cila aspiron të mbulojë të gjitha nevojat e saj për energji elektrike me burime të rinovueshme këtë vit, ka në ndërtim parqe të tjera lundruese, duke përfshirë një në jug të Skocisë Hywind.

Walt Musial, një ekspert i energjisë së erës në det të hapur në Laboratorin Kombëtar të Energjisë së Rinovueshme, një institut kërkimor i financuar nga qeveria amerikane, thotë se në Shtetet e Bashkuara ujërat bregdetare në të dy anët e vendit janë shpesh shumë të thella për turbinat e erës konvencionale në det të hapur. Gati 60% e vendeve të përshtatshme me erë në det të hapur, ekzistojnë në vende me thellësi më të mëdha se 60 metra. Kjo krijon edhe një mundësi për teknologjitë lundruese të energjisë së erës.

Po Wen Cheng, kreu i një projekti kërkimor ndërkombëtar mbi energjinë e erës lundruese në Universitetin e Shtutgartit, thotë se turbinat lundruese mund të prodhojnë më shumë energji sesa teknologjitë më të mëdha në det ose në det të hapur. Jo vetëm që erërat në ujërat më të thella janë më të fuqishme se ato më afër bregut, thotë ai.

"Sa më e madhe turbina, aq më shumë energji mund të prodhojnë në kushtet e duhura", thotë ai.

Disa ekspertë të energjisë së rinovueshme mbeten skeptikë se kostot e larta të turbinave të erës lundruese në det do të zbresin mjaftueshëm, për të rivalizuar teknologjitë e tjera të energjisë së pastër. Aktualisht energjia elektrike që ata prodhojnë shpesh është pothuajse dy herë më e shtrenjtë se turbinat e erës afër bregut dhe tre herë ajo e turbinave me erë me bazë tokësore.

Ekspertët thonë se ndërsa disa nga mekanizmat më të favorshme të turbinave lundruese janë akoma duke u zhvilluar dhe ata vërejnë se teknologjia bëhet gjithnjë e më shumë e fortë. Industria e naftës dhe gazit ka përdorur njohuri të ngjashme detare për dekada dhe shtyllat dhe rrotullat janë identike me ato të turbinave të erës konvencionale në det të hapur.

Megjithëse parqet e erës në tokë janë zgjidhja më me kosto të përshtatshme, ato kanë hasur në kundërshtim të ashpër nga aktivistët, të cilët kundërshtojnë që ato të prishin peizazhin dhe ndikojnë në natyrë, veçanërisht tek zogjtë.

Parqet e turbinave të erës në det të hapur në Detin e Veriut, Detin Baltik dhe gjetkë kanë rritur ndjeshëm prodhimin e energjisë së pastër në Evropë dhe kanë ulur lëndët djegëse fosile. Por prodhimi aktual i Evropës në det të hapur është afërsisht 5-10% e furnizimit me energji të erës që Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë (IEA) dhe Bashkimi Evropian thonë se Evropa duhet të arrijë deri në 2050 për të përmbushur qëllimet e saj sipas Marrëveshjes së Parisit.

"Energjia e gjelbër do të jetë e nevojshme në të gjithë sektorët e ekonomisë", thotë Cole.

Pavarësisht nga këto sfida, premtimi për të shfrytëzuar kaq shumë dete të hapura për prodhimin e energjisë së rinovueshme mbetet një propozim joshës. Siç ka vërejtur IEA, në teori, vetëm energjia e erës në det të hapur mund të përmbushë të gjitha nevojat për energji elektrike në Evropë, SHBA dhe Japoni./Motilokal.com