Me një botë kaq shumë pak të paarritshme tani, ne po hedhim një vështrim përmes arkivit tonë të shkrimeve të udhëtimit për të rishikuar udhëtimet tona të së kaluarës dhe për të parë se si Lonely Planet ka kaluar dekada duke eksploruar botën me shpresën për ta kuptuar më mirë atë.

Oliver Smith udhëton në kufijtë e largët të Malit të Zi, Shqipërisë dhe Kosovës për të shkelur në një shkretëtirë malore dikur të ndaluar, ku sot, këmbësorët janë të mirëpritur ngrohtësisht.

Sot, Bjeshkët e Nemuna kalojnë kufijtë e tre vendeve Malit të Zi, Kosovës dhe Shqipërisë.

Për dekada me radhë, Bjeshkët e Nemuna shërbyen si Muri gjigant gjeologjik i Berlinit, pengesa përfundimtare për këdo që kërkonte të largohej nga Shqipëria e asaj periudhe për të arritur lirinë relative të Malit të Zi, atëherë pjesë e Jugosllavisë.

Gjatë kafesë në bujtinën e tij në Theth, Pavlin më tregon në lidhje me përpjekjet për arratisje - familja 70-anëtarëshe që u fsheh përtej kufirit në ditëlindjen e Hoxhës, kur rojet e kufirit po festonin dhe shikonin nga ana tjetër. Dhe të tjerë pa emër që vidhën me majë në pyjet e ahut pas natës, për të mos u dëgjuar më kurrë.

Komunizmi mund të jetë një kujtim, por vetëm në vitet e fundit zhvillimet gjeopolitike kanë lejuar që këto male të hapen për alpinistët. Pavlin është ndër themeluesit e shtegut Peaks of the Balkans - një rrugë e re 193 kilometra shëtitje që kalon nëpër tre shteteve në një prehër të Bjeshkëve të Nemuna.

Shqipëria ndodhet në mes Romës dhe Athinës, por fundin e shekullit XX e kaloi si një Kore e Veriut europiane, as anëtare e NATO-s, as e Bllokut Lindor dhe as e Lëvizjes së Vendeve te Paangazhuara, madje nuk merrte pjesë as në konkursin e këngës “Eurovision” deri kohët e fundit.

Për çdo turist që kalon natën në fshatra të tilla si Thethi, Shqipëria krijon përzierje krejt të ndryshme: shijen e mjaltit nga kosheret e shumta mbi bukën e sapo pjekur, rrëketë e ftohta malore që rrjedhin nën urat osmane, përplasjen e filxhanëve kinezë të mbushur me kafe të fortë turke, përshëndetjet e barinjve që çojnë kopetë e tyre për të kullotur.

Pasi kalova një natë të bukur në Theth, guida shqiptare më çon drejt Luginës së Valbonës nëpër një kalim shkëmbor.

Duke u ngjitur më lart, pamja zgjerohej në modalitetin IMAX: kështjellat shkëmbore gjigante, livadhet me ngjyrën blu në mjegullën e nxehtësisë, me shqiponjat që fluturojnë nga rrymat e ngrohta ajrore të Adriatikut.

Nga pika më e lartë e qafës, shihet qartë se Bjeshkët e Namuna janë një nga vendet e fundit të virgjëra në Ballkan.

Diku në kufijtë poshtë jetojnë ujqër e arinj të murrmë dhe, sigurisht, rrëqebulli ballkanik i rrezikuar në mënyrë kritike.

“Këto male janë ndoshta vendi i fundit me të vërtetë i egër në Europë”, thotë Besi Ismajli një guid./Motilokal.com